การประมูลข้าวในสต๊อกรัฐบาลจำนวน 2.6 ล้านตัน ซึ่งเปิดซองไปเมื่อวันที่ 6 พ.ค. ที่ผ่านมา โดยคณะกรรมการพิจารณาระบายข้าวสารที่มีนางพรทิวา นาคาศัย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์เป็นประธาน ตกลงที่จะขายข้าวในสต๊อกจำนวนเกือบ 2 ล้านตันให้กับผู้ส่งออกจำนวน 17 ราย แต่ปรากฏว่าคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 26 พ.ค. ไม่อนุมัติ จึงทำให้เกิดปัญหา เนื่องจากผู้ส่งออกที่ชนะประมูลหลายรายได้ทำสัญญากับองค์การคลังสินค้า (อคส.) ไปแล้วเมื่อวันที่ 22 พ.ค.

ทั้งนี้ในประกาศประมูลข้าวมีเงื่อนไขกำหนดให้ผู้ร่วมเสนอราคาเป็นผู้ส่งออก หากได้รับการคัดเลือกจะต้องมาทำสัญญาซื้อขายกับ อคส.ภายใน 10 วัน และต้องรับมอบข้าวภายใน 30-150 วัน ตามปริมาณข้าวที่ประมูลได้ โดยจะต้องเริ่มขนย้ายภายใน 3 วันนับจากชำระเงิน ขณะเดียวกันผู้ส่งออกบางรายขายข้าวจำนวนนี้ให้กับ ผู้ซื้อในต่างประเทศ และกำลังมีเรือเดินทางมารับข้าวในลอตนี้ หาก อคส.ไม่ส่งมอบข้าวให้ตามสัญญาอาจจะเกิดกรณีผู้ส่งออกที่ทำสัญญากับ อคส.แล้วฟ้องร้อง อคส. เพื่อให้ชดใช้ความเสียหายที่เกิดขึ้น

นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี แถลงภายหลังการประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) ว่า ครม.ได้มอบหมายให้นายสุเทพ เทือกสุบรรณ นายกอร์ปศักดิ์ สภาวสุ รองนายกรัฐมนตรี นางพรทิวา และเลขาธิการสภาพัฒน์ไปพิจารณาแนวทางการระบายสินค้าเกษตรในโครงการรับจำนำใหม่ทั้งหมด เพื่อนำเสนอ ครม.อีกครั้งในสัปดาห์หน้า ส่วนการระบายข้าวจากสต๊อกตามที่กระทรวงพาณิชย์เสนอนั้น รัฐบาลต้องการให้มีระบบระบายส่งออกไป ไม่ให้สินค้าวนกลับมาในประเทศ และไม่ต้องการให้ส่งผลกระทบกับกลไกราคาตลาด และต้องคำนึงถึงการเสื่อมสภาพสินค้า นอกจากนี้ยังต้องมีการวางกลยุทธ์ด้านราคาด้วย ส่วนที่กระทรวงพาณิชย์ได้มีการลงนามในสัญญาการระบายข้าวกับภาคเอกชนไปแล้ว 17 บริษัทนั้นเป็นเรื่องที่ กระทรวงพาณิชย์ต้องไปชี้แจงกับภาคเอกชน

แหล่งข่าวผู้ส่งออกข้าวรายหนึ่งเปิดเผยว่า ขณะนี้ผู้ส่งออกซึ่งชำระเงินและมีใบส่งสินค้า (P/O) ได้แจ้งความลงบันทึกประจำวันถึงพฤติกรรมหัวหน้าคลัง อคส.ซึ่งไม่ยอมให้ผู้ส่งออกที่ถือเป็นเจ้าของข้าวขนข้าวออกจากคลัง เข้าข่ายคดีความผิดอาญาฐานฉ้อโกงไปแล้วอย่างน้อย 2 ราย คือบริษัท พงษ์ลาภ จำกัด ปริมาณ 2,028 ตัน และบริษัท เจริญผลอินเตอร์เทรด จำกัด 5,000 ตัน ส่วนผู้ส่งออกรายอื่นที่ยังไม่ได้ชำระเงินอาจจะแจ้งความดำเนินคดีกับ อคส.ในฐานะที่ไม่รับชำระเงิน ทั้งที่ได้ออกเอกสารแจ้งต่อผู้ส่งออกตามกระบวนการแล้ว รวมถึงใช้วิธีส่งหนังสือร้องเรียนมายัง อคส.เพื่อขอนำข้าวออกจากคลังของ อคส.

ผลจากสถานการณ์ความสับสนจากการประมูลข้าวดังกล่าวทำให้ราคาข้าวในตลาดปรับตัวสูงขึ้นราวตันละ 1,000-1,500 บาท อยู่ที่ตันละ 17,000-17,500 บาท จากช่วงที่เปิดประมูลราคาข้าวยังอยู่ที่ 16,000-16,500 บาท ขณะนี้มีโรงสีหลายแห่งเริ่มแห่กักตุนข้าวเปลือกเพื่อนำไปขายให้กับผู้ส่งออกที่ชนะการประมูล และมีออร์เดอร์ จึงจำเป็นต้องกว้านซื้อข้าวในตลาดเพื่อส่งมอบลูกค้า

ด้านนายสมพงษ์ กิตติเรียงลาภ ประธานบริษัท พงษ์ลาภ จำกัด ผู้ชนะการประมูลข้าว 2.2 แสนตัน ชำระเงินครบแล้ว 30,000 ตัน เปิดเผยว่า บริษัทแจ้งความกับ สภ.อ.ปทุมธานี เพื่อลงบันทึกประจำวันแล้ว เพราะ อคส.ได้ออกใบพี/โอ ให้กับทางบริษัทตั้งแต่วันที่ 14 พ.ค.ซึ่งหมายความว่า บริษัทมีฐานะเป็นเจ้าของข้าวแล้ว และกำลังจะดำเนินการในส่วนของคลังที่ จ.พะเยา เพราะมีรถพ่วงมารอรับมอบ 40 คัน โดยความเสียหายที่เกิดขึ้น 1) ต้นทุนค่าขนส่ง รถพ่วงคันละ 5,000 บาท/วัน รวม 2-3 แสนบาท 2) ค่าธรรมเนียมหนังสือค้ำประกัน รวม 1.1 ล้านบาท 3) ค่าข้าวที่ชำระแล้ว 600 ล้านบาท ซึ่งไม่นับรวมดอกเบี้ยธนาคาร 4) ความเสียหายที่อาจจะเกิดจากลูกค้าต่างประเทศเรียกร้องจากบริษัท

นายวัลลภ พิชญ์พงศา รองกรรมการ ผู้จัดการนครหลวงค้าข้าว (แคปปิตัล ซีเรียลส์) เปิดเผยว่า บริษัทชำระเงินและมีใบพี/โอแล้ว จำนวน 10% ของข้าวที่ประมูลได้ 3 แสนตัน ส่วนใหญ่เป็นข้าวขาว 5% ราคา 14,000 บาท ซึ่งขณะนี้มีเรือมารอรับประมาณ 9,000 ตัน เพื่อส่งมอบไปตลาดแอฟริกา ซึ่งทางบริษัทรอทราบความชัดเจนผลประชุม ครม.ก่อนที่จะประเมินความเสียหายและดำเนินการทางกฎหมายต่อไป

นางพรทิวา นาคาศัย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ เปิดเผยว่า การประมูลข้าวในลอตนี้รัฐบาลขาดทุนประมาณ 4,300 ล้านบาท ถือเป็นตัวเลขที่ไม่สูงมาก หากเทียบกับราคารับจำนำที่สูงมากนับตั้งแต่ ปี 2551 การประมูลครั้งนี้ถือว่าโปร่งใส เพราะเราพิจารณาราคาเป็นรายโกดัง และตัดสินให้กับผู้ส่งออกที่เสนอราคาสูงที่สุดในแต่ละโกดัง ส่วนโกดังใดที่มีผู้เสนอราคามาต่ำมากเราจะไม่ขาย ทั้งนี้มั่นใจว่าการขายครั้งนี้สามารถตอบคำถามทั้งหมดได้

หากครั้งนี้รัฐบาลไม่ยอมขายข้าวจำนวนนี้ ต้องใช้เวลาอีกอย่างน้อย 2-3 เดือน ในการเปิดประมูลใหม่ ซึ่งในระหว่างนี้ จะต้องเสียค่าใช้จ่ายทั้งค่าเก็บรักษาและ ดอกเบี้ยต่างๆ

ขณะเดียวกันมีความเป็นไปได้มากว่า ราคาที่จะประมูลได้ในอีก 2-3 เดือน ข้างหน้าจะต่ำกว่าราคาที่ประมูลในครั้งนี้ เนื่องจากข้าวจากอินเดียประมาณ 1 ล้านตัน ข้าวจากเวียดนามจะเริ่มออกสู่ตลาด

ที่มา ประชาชาติธุรกิจ