ภายหลังจากเกิดปัญหาการเมืองระหว่างประเทศจนทำให้รัฐบาลหลายประเทศประกาศนโยบายคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจ (แซงก์ชั่น) ประเทศอิหร่าน ส่งผลให้ประเทศต่าง ๆ ที่เป็นคู่ค้า รวมถึงประเทศไทย ไม่สามารถทำธุรกรรมทางการเงินกับประเทศอิหร่านได้เป็นระยะเวลาต่อเนื่องมานานกว่า 3 ปี ส่งผลกระทบต่อการส่งออกสินค้าสำคัญของประเทศไทยโดยเฉพาะข้าว ได้ลดลงอย่างต่อเนื่องนับจากปี 2550 ที่ไทยเคยส่งออกข้าวไปอิหร่านได้ถึง 615,904 ตัน ลดลงเหลือ 153,596 ตันในปี 2551 และเหลือ 24,144 ตันในปี 2552 และล่าสุดในช่วงระยะเวลา 8 เดือนแรก (มกราคม-สิงหาคม) ของปีนี้ ไทยส่งออกข้าวได้เพียง 11,580 ตันเท่านั้น

"ในปี 2550 เราเคยส่งออกข้าวไปตลาดอิหร่านได้ปีละ 500,000-600,000 ตัน ถือเป็นตลาดข้าวคุณภาพดีและมีปริมาณ ส่งออกติดอันดับ Top 10 รอง ๆ จากเซเนกัลและเบนิน แต่ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมาหลังแซงก์ชั่นถูกอิหร่าน ปริมาณการส่งออกข้าวของไทยลดลงไปเรื่อย ๆ จนเหลือไม่ถึง 100,000 ตัน แต่การแก้ไขปัญหาไม่ได้เกิดขึ้นอย่างจริงจัง

แม้ว่าที่ผ่านมาจะมีผู้ส่งออกข้าวหลายรายเรียกร้องให้กระทรวงพาณิชย์เข้าไปดูแลแก้ไขวิธีการทำธุรกรรมทางการเงิน ระบบการชำระเงิน แต่ก็ไม่มีมาตรการใดออกมาอย่างชัดเจน อาจเพราะกังวลต่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ แต่นั่นก็เท่ากับไทยสูญเสียตลาดข้าวนี้ไปเลย" ผู้ส่งออกข้าวรายหนึ่งกล่าว

ล่าสุดทางสำนักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (สคร.) ณ กรุงเตหะราน ประเทศอิหร่าน รายงานเข้ามาว่า หลังจากรัฐบาลอิหร่านได้ประกาศใช้กฎหมายผลผลิตทางการเกษตร (Agricultural Productivity Act) เมื่อวันที่ 15 สิงหาคมที่ผ่านมา โดยให้กรมเศรษฐกิจและการวางแผน ภายใต้กระทรวงเกษตรอิหร่านเป็นหน่วยงานกำกับดูการนำเข้าปรากฏ ขณะนี้หน่วยงานดังกล่าวมีนโยบายจะไม่นำเข้าสินค้าเกษตรใด ๆ รวมถึงข้าว เข้ามาในอิหร่าน

พร้อมทั้งมีการออกประกาศระงับ ใบอนุญาตนำเข้าข้าวสารไปยังอิหร่านจนถึงสิ้นปี 2553 เนื่องจากช่วงเวลาดังกล่าวเป็นระยะสิ้นสุดฤดูเก็บเกี่ยว หากมีการนำสินค้าเกษตรเข้ามาในระหว่างนี้จะถือว่า "เป็นการลักลอบนำเข้าอย่างผิดกฎหมาย" โดยกฎหมายดังกล่าวได้ให้อำนาจกระทรวงเกษตรฯกำกับดูแลการนำเข้า จากเดิมที่อิหร่านจะนำเข้าข้าวจากไทยโดยผ่านหน่วยงานจัดซื้อข้าวรัฐบาลหรือ GCC นอกจากนี้การที่อิหร่านถูกแซงก์ชั่นจากชาติตะวันตก ส่งผลให้สถาบันการเงินไม่มั่นใจที่จะทำธุรกรรมการเงินกับอิหร่าน

อย่างไรก็ตาม กระทรวงเกษตรอิหร่าน ยังได้กำหนดให้ผู้นำเข้าต้องขออนุญาต นำเข้าสินค้าเกษตรทั้งหมด หลังจากนั้นจึงจะส่งให้กระทรวงพาณิชย์อิหร่าน ดำเนินการสั่งซื้อ และนำเข้าสินค้าต่อไป พร้อมกันนี้ผู้นำเข้ายังต้องตรวจสอบคุณภาพสินค้าให้สอดคล้องกับเงื่อนไข มาตรฐานขององค์กรป้องกันพืชด้วย จากปัจจุบันอิหร่านได้มีการออกประกาศรายการสินค้าควบคุมออกมา 49 รายการ รวมถึงข้าว และอาจจะมีผลต่อสินค้าอื่น ๆ โดยทางกระทรวงเกษตรอิหร่านเตรียมจะออกประกาศฉบับต่อไป เร็ว ๆ นี้

ที่มา ประชาชาติธุรกิจ