ผู้สื่อข่าว "ประชาชาติธุรกิจ" รายงานว่า ในขณะนี้วงการค้าข้าวกำลังจับตามองการเลือกตั้งครั้งใหม่ที่จะเกิดขึ้นในอีก 6 เดือนข้างหน้า จะส่งผลต่อนโยบายในการระบาย สต๊อกข้าวของนางพรทิวา นาคาศัย รมว. กระทรวงพาณิชย์ จากพรรคภูมิใจไทยอย่างไร เนื่องจากที่ผ่านมาเป็นที่ทราบกันดีถึงความพยายามดังกล่าว แต่ก็ไม่ประสบผลสำเร็จ จนถึงกับต้องเปลี่ยนตัว อธิบดีกรมการค้าต่างประเทศไปเมื่อเร็ว ๆ นี้ เมื่อ ครม.เห็นว่า ราคาประมูลข้าวต่ำเกินไปและถูกตีตกไปหลายครั้งในสมัยนายกอร์ปศักดิ์ สภาวสุ อดีตรองนายกรัฐมนตรี จนกระทั่งมาถึงนายไตรรงค์ สุวรรณคีรี รองนายกรัฐมนตรีคนปัจจุบัน

ทั้งนี้เมื่อไม่สามารถระบายข้าวในสต๊อกของรัฐบาลที่มีไม่ต่ำกว่า 5 ล้านตันออกมาได้ ประกอบกับไม่มีออร์เดอร์ใหญ่ ๆ เข้ามา เนื่องจากราคาข้าวไทยสูงกว่าราคาข้าวเวียดนาม ส่งผลให้ราคาข้าวในตลาดปรับลดลงอย่างต่อเนื่องนับตั้งแต่กลางเดือนกุมภาพันธ์จนถึงปัจจุบันลดลงไปตันละ 5,000-6,000 บาท ข้าวขาว 5% ลดลงจากตันละ 18,000 เหลือตันละ 13,000-13,500 บาท ข้าวเปลือกก็ราคาตกตาม ส่งผลให้กระทรวงพาณิชย์พยายามหาทางที่จะยกระดับราคาข้าวเปลือกในประเทศที่ลดลงไปอยู่ที่ตันละ 7,200-7,500 บาท (ข้าวแห้งความชื้น 15%) จากราคาที่เคยขายได้ 8,000-9,000 บาทในตอนต้นปี

ล่าสุด นางพรทิวาได้ให้ความเห็นชอบมาตรการรักษาเสถียรภาพราคาข้าวเปลือกในประเทศเพื่อใช้ควบคู่กับโครงการประกันรายได้เกษตรกรนาปรังปี 2553 เพื่อแก้ไขปัญหาราคาข้าวตกต่ำ โดยเสนอให้แรงจูงใจ โรงสี ไปซื้อข้าวเปลือกในท้องตลาดด้วยราคาสูงกว่าปกติ โดยใช้ราคาตลาดอ้างอิงในแต่ละงวด บวกเพิ่มอีกตันละ 200-300 บาท เช่น ราคาตลาดอ้างอิงล่าสุดราคา 7,210 บาท/ตันก็ให้โรงสีซื้อข้าวเปลือกที่ราคา 7,510 บาท/ตัน แล้วสีข้าวดังกล่าวเป็นข้าวสาร เพื่อนำมา "แลกเปลี่ยน" กับข้าวสารเก่าในสต๊อกของรัฐบาล ที่ได้จากโครงการจำนำข้าวเปลือกนาปีปี 2551

โดยเบื้องต้นเห็นชอบให้ใช้ข้าวปริมาณ 300,000 ตันเป็นข้าวจากคลังขององค์การคลังสินค้า (อคส.) 215,000 ตัน กับข้าวสารจากคลังขององค์การตลาดเพื่อเกษตรกร (อ.ต.ก.) 85,000 ตัน ในสัดส่วนการแลกข้าวใหม่กับข้าวเก่า 1 : 1 แต่มีเงื่อนไขให้โรงสีแนบชื่อเกษตรกรเจ้าของสิทธิ์ที่มาขายข้าวให้และต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายในการดำเนินการทั้งหมดด้วย

ขณะที่วงการค้าข้าวได้ตั้งข้อสังเกตถึงโครงการข้าวใหม่มาแลกข้าวเก่าในอัตรา 1 : 1 ว่า มีเจตนาแฝงในเรื่องผลประโยชน์พิเศษแน่นอน เพราะทุกคนในวงการค้าข้าวรู้ว่า ข้าวสารใหม่จะมีราคา "ถูกกว่า" ข้าวสารเก่าอย่างต่ำตันละ 100-300 บาท เมื่อทอนกลับไปเท่ากับข้าวเปลือกฤดูใหม่ "ถูกกว่า" ข้าวเปลือกเก่า 500-1,500 บาท/ตัน

แต่เงื่อนไขโครงการระบุให้ซื้อข้าวเปลือกเพิ่มขึ้นจากราคาปกติแค่ตันละ 300 บาท เท่ากับสามารถลดต้นทุนที่โรงสีจะต้องเสียไปได้ถึง 1,200 บาท/ตัน ถ้าแลก 300,000 ตัน คิดเป็นต้นทุนที่ลดลงไปถึง 300-360 ล้านบาท เป็นการเอาของใหม่ราคาถูกกว่ามาแลกของเก่าราคาแพง เหมือนการประมูลกลาย ๆ แต่ตัวเลขสต๊อกข้าวไม่เปลี่ยน "ทำเหมือนทฤษฎีร้านทอง ซึ่งก็ถูกใจหลายคน เพราะข้าวเก่าสภาพดีราคาจะสูงและมีตลาดเฉพาะ เช่น ตลาดในประเทศปีละ 8-9 ล้านตัน ตลาดส่งออก เช่น อินโดนีเซีย แอฟริกาบางประเทศ ซึ่งมีผู้ส่งออกหลายรายกำลังทำตลาดเหล่านี้อยู่

"กลุ่มผู้ส่งออกที่มีโรงสีของตัวเองหรือผู้ส่งออกที่มีเครือข่ายโรงสีจะได้ประโยชน์จากโครงการนี้ทันที โดยหาเกษตรกรมาสวมชื่อว่า ขายข้าวใหม่ให้ ในราคาสูงกว่าราคาตลาดอ้างอิง 300 บาท เช่น ราคาอ้างอิง 7,200 บาท โรงสีอ้างว่าซื้อข้าวเปลือกตันละ 7,500 บาท มาสีแปรสภาพเป็นข้าวสาร แต่ถ้าขายปกติได้แค่ 13,000-13,500 บาท ก็เอาข้าวนั้นมาแลกกับข้าวสารเก่าในสต๊อกของรัฐบาล ซึ่งเป็นข้าวจากโครงการรับจำนำต้นทุนอยู่ที่ตันละ 22,000 บาท เป็นการระบายสต๊อกเก่าไปอีกรูปแบบหนึ่ง คงปริมาณสต๊อกไว้ แต่ขาดทุนจากราคาจำนำไปแล้วตันละ 9,000 บาท ถ้าแลกทั้งหมด 300,000 ตันก็ขาดทุนจากราคาจำนำ 2,700 ล้านบาท" แหล่งข่าวกล่าว

นอกจากนี้ยังมีความเป็นไปได้ว่า การซื้อข้าวเปลือกในตลาดอาจจะไม่เกิดขึ้นจริง เพราะพ่อค้าข้าวอาจนำข้าวในสต๊อกของตนเองที่ซื้อสต๊อกไว้ต้นปี 2553 มา"เวียนเทียน" แลกกับข้าวเก่ารัฐบาลและหาเกษตรกรมาสวมชื่อ โดยดึงมาจากบัญชีที่ชาวนาไปขึ้นทะเบียนนาปรังไปแล้ว 12 ล้านตัน ซึ่ง "สูงกว่า" ปริมาณผลผลิตที่คาดการณ์ไว้ 8.3 ล้านตันเสียอีก

ที่มา ประชาชาติธุรกิจ